Kısa Sap ile Uzun Sap Bağlamanın Farkları Nelerdir?

Kısa sap ile uzun sap bağlamanın farkları nelerdir?

Bu yazımızda kısa sap bağlama ile uzun sap bağlama arasındaki farkları, bu bağlamaların genel tanımlarını ve bağlama çalmaya yeni başlayacak olan kişilerin kısa sap ile mi yoksa uzun sap ile mi başlaması gerektiği hakkında bilgiler vereceğiz. Öncelikle kısa sap ve uzun sap bağlamanın tanımı ile başlayalım.

Kısa sap bağlama nedir?

Kısa sap bağlama genellikle 19 perdeden oluşan ve bağlama düzeninde, kendisine yakışan eserleri çalabileceğimiz bir bağlama düzenidir. Bağlama düzeni yani kısa sap bağlama çok eski tarihlerden beri kullanılmaktadır. Bağlama düzeninin daha çok alevi deyişleri, nefesler, duaz-ı imamlar ve mersiyelerin icralarında kullanıldığı görülmektedir. Kısa saplı bağlama Alevi kültüründe de kendine yer bulmuştur. Çok eski Alevi dedeleri de dahil olmak üzere değerli halk ozanımız Aşık Veysel‘de kısa saplı bağlama kullanmış olan halk ozanlarımızdan birisidir. Günümüzde ki bağlama düzeni ise Türk Halk Müziği sanatçısı olan Arif Sağ tarafından bilimsel bir bağlama metodu olarak değer kazanmıştır.
Tekne boylarında bir çok farklı seçenek mevcuttur. Yaygın olarak kullanılan telleme sistemi ise şu şekildedir; alt tarafa iki adet 0.18 ve bir adet ince bam tel, orta tarafa iki adet 0.28 tel, en üste ise bir adet 0.20 ve bir adet kalın bam teli takılmaktadır.
Yukarıda bahsettiğimiz telleme sistemi genellikle 39-42 tekne aralığı için kullanılmaktadır. Farklı tekne boyları için farklı tel numaraları da kullanılabilmektedir.
En yaygın olarak kullanılan akort düzeni ise; Sİ karar sesi akordu için en alt teller Mİ(E), orta teller LA(A) ve üst teller Sİ(B) olarak akort edilmektedir.
Farklı akort düzeni için (DO, DO DİYEZ, RE, Mİ vs.) farklı tel numaraları da kullanılabilmektedir. (Tuner’e göre, aşağıdan yukarıya E, A ve B)

Uzun sap bağlama nedir?

Uzun sap bağlama bozuk düzen (kara düzen) akordudur. Uzun sap bağlama genel itibariyle 23 perdeden oluşur. (Koma seslerini arttırmak için daha fazla perdede eklenebilir.) Bozuk düzen akordu çalım ve teknik itibariyle tüm yörelerin tavır özelliklerini daha iyi ve daha zengin ifade edebileceğimiz bir çalım icrasıdır. Sap kısmının uzun olması oktav aralığının geniş olmasına imkan sağladığı için oldukça esnek çalım imkanları sunmaktadır. Uzun sap bağlamada genel itibariyle tavır denilen, yörelere özgü çalış ve söyleyiş biçimi öne çıkmaktadır. Bu sayede çok farklı yörelerdeki tavırları çalma imkanı bulabilirsiniz. Yöre ve tavır özelliklerinin uzun sap ile daha iyi yansıtabiliyor olması bir gerçek olmasına karşın icra bakımından daha çok emek ve çaba isteyen bir durumu doğurmaktadır.
En yaygın olarak kullanılan akort düzeni ise; alt teller DO(C), orta teller FA(F) ve üst teller BEMOL(B) olarak akort edilmektedir. (Tuner’e göre, aşağıdan yukarıya C, F ve B)

Kısa sap bağlama mı uzun sap bağlama mı?

Bağlama çalmaya yeni başlayacak olan kişilere, çalım ve öğrenim kolaylığından dolayı kısa saplı bağlama ile başlamasını önermekteyiz. Çünkü kısa saplı bağlamanın uzun saplı bağlamaya göre perde sayısı daha azdır. Uzun saplı bağlama bir çok eseri, farklı tavırları ve yöresel icraları çalabileceğiniz, doğudan batıya bir çok yöresel ezgiyi icra edebileceğiniz farklı bir perspektif imkanı sunmaktadır. Her ne kadar kısa saplı bağlamaya göre daha geniş bir alana sahip olsa da daha çok emek ve zaman isteyecek bir durumu doğurmaktadır.

Kısa saplı bağlamanın özellikleri:

• Genel itibariyle 19 perdeye sahiptir.
• Uzun saplı bağlamaya nazaran daha sınırlı oktava sahiptir.
• Bağlama düzeni akordu ile çalınmaktadır.
• Uzun saplı bağlamaya nazaran repertuarı daha kısıtlıdır.
• Uzun saplı bağlamaya geçiş açısından öğrenmesi daha kolay bir düzendir.
• Semah, deyiş, nefes, mersiye, duaz-ı imam gibi özgün icraları bu düzen içerisinde daha rahat ve verimli şekilde icra edebilme imkanı sunar.

Uzun saplı bağlamanın özellikleri:

• Genel itibariyle 23 perdeye sahiptir.
• Daha geniş oktava sahiptir.
• Bozuk düzen (kara düzen) ile çalınmaktadır. Uzun saplı bağlamalarda bozuk düzenin yanı sıra bir çok düzen akordu da icra edilebilmektedir. (Misket, fidayda, müstezat, abdal, muhalif vs.)
• Daha fazla eser icra edebilme imkanı sunduğu için repertuarı daha geniştir.
• Öğrenmesi ve çalması kısa saplı bağlamaya nazaran daha çok emek ve zaman ister.
• Yöresel (yani yöreye özel) tavırlarda, bazı özel pozisyonlarda ve icralarda daha geniş bir alana sahiptir.

Web sitemizde, saz öğrenmeye yeni başlayacak olan müzisyen adayları için tasarlamış olduğumuz öğrenci sazı modelleri bulunmaktadır. Hem uzun sap bağlama hem de kısa sap bağlama şeklinde üretilen bu sazlar, siz değerli müzisyen adaylarımız için uygun fiyatlı tutulmaktadır. Öğrenci bağlamasının bir üst kalitesi olan orta kalite bağlama çeşitlerimize ise buradan ulaşabilirsiniz.